Esta ponencia ofrece el esbozo de una posible “ontología fenomenológica de la persona”. El punto de partida es la aceptación del reto existencialista que exige contar con el carácter procesual o dinámico de la vida humana. Pero lo que se defiende, frente al existencialismo heideggeriano, es que la importancia del hacerse, de la existencia no debe llevar a negar la esencia. Para poder hablar de una esencia humana que se hace en parte a sí misma, se utiliza la “teoría de (...) la sustantividad” propuesta por el filósofo español Xavier Zubiri, que, a su vez, se interpreta como una “teoría de todos y partes” del tipo de la desarrollada por el fundador de la fenomenología, Edmund Husserl. (shrink)

[Chapter XXVII: Of Identity and Diversity].

Author: Mamzer Henryk Title: TRANSFORMATION OF PHILOSOPHICAL PROBLEMS INTO THE CULTURAL STUDIES ONES AS THE DEMONSTRATION OF THE PROCESS OF WORLD’S HUMANIZATION (Przekształcanie się problemów filozoficznych w kulturoznawcze jako wyraz procesu humanizacji świata) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.12, number: 2011/1, pages: 263-278 Keywords: NOTION OF CULTURE, CULTURAL STUDIES, PROCESS OF WORLD’S HUMANIZATION Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:This text is inspired by main research problem undertaken by Jerzy Kmita in (...) his book Konieczne serio ironisty. O przekształcaniu się problemów filozoficznych w kulturoznawcze (Poznań 2007). The mentioned problem is related to this area of culture to which „The human being had invaded and thanks to this started to construct both the world and himself”. Beginning from this moment the way followed by humans equals the process of the world’s humanization. This is not a continuous process. Each epoch, each culture, has its own vision of own functioning and the way which surrounding world functions, the world in which the social actor participates and creates. The practice proves that usually ethnocentric human attitudes influence the way in which original assumptions are introduced into the life. Reaction to this fact is giving up practicing philosophical practices related with the notion of “absolute” and, as consequences, moving into the field of cultural studies. This process is the demonstration of the world’s humanization. The notion of culture is the superior one. In a way – a priori – of all types of human activities. The science and philosophy are produced by the culture as well, and they are shaped by the values and expectations present in given culture. Because of this cultural studies (knowledge on the culture) appears to be “broad meaning type of knowledge”, exceeding the borders of the philosophy. (shrink)

The author of the article seeks to find an answer to the question whether it is possible to determine a priori the truth value of the statement „M = N“ where „M“ and „N“ are proper names of the same particular. He analyses the argumentation of the conception defending the positive answer to the question and tries to present arguments in favour of the opposite view. Let us suppose that the individual I is named by „M“ at time t1 and (...) by „N“ at time t2. If the individual changes considerably during the interval or presents us from quite different sides at t1 and t2, respectively , we will be unable to find out a priori, without certain empirical knowledge, whether M = N, although there were any doubts about the identity of the baptized individual neither at t1 nor at t2. (shrink)

Oikologia to nauka o domu rozumianym szeroko, w kontekście dialektyki zakorzenienia człowieka w świecie, jako relacja zachodząca między nim a otaczającą go rzeczywistością. Dotyka w swojej analizie m.in. pytań z zakresu etyki środowiska dotyczących ludzkiej ingerencji w strukturę świata i stara się wspierać refleksję i wynikającą z niej postawę pełną wrażliwości na związek człowieka ze środowiskiem. Ekofilozofia, jako dyscyplina podejmująca wieloaspektową problematykę ochrony środowiska z perspektywy filozoficznej refleksji, w centrum zainteresowania stawia również badanie samej relacji łączącej człowieka ze środowiskiem przyrodniczym. (...) Celem artykułu jest wskazanie, iż refleksja oikologiczna może okazać się pomocną perspektywą dla szeroko pojętej ekofilozofii, a więc właśnie dla rozważań skupiających się na odpowiednim ułożeniu wspomnianej interakcji. Przykładem praktycznego problemu, w którym tego typu spojrzenie zostanie zaprezentowane, jest kwestia przestrzeni miejskiej, a konkretniej jej rewitalizacji, ze szczególnym naciskiem na obszary poprzemysłowe, którą w omawianym kontekście ekofilozofii wiąże się przede wszystkim z ideą zrównoważonego rozwoju. (shrink)

Na podstawie prześledzenia genezy Dzieci nędzy (1913) i historii komponowania tekstu dokonano ciekawych ustaleń z zakresu działań twórczych najgłośniejszego autora Młodej Polski – Stanisława Przybyszewskiego. Badania ujawniły m.in. niechęć pisarza do (czy może: nieumiejętność) radykalnej modyfikacji raz dokonanych zapisów tekstowych i wzrost literackiej efektywności z dala od wielkich miast. Kolacjonowanie przekazów powieści oraz lektura dokumentów osobistych pozwoliły stwierdzić, że znaczący wpływ na ostateczny kształt Dzieci nędzy miały powikłania osobiste i przykre okoliczności życiowe, które znacząco determinowały (czy raczej: destruowały) proces pisarski (...) Przybyszewskiego, oraz ingerencja domagającego się uzupełnień wydawcy, któremu pisarz skwapliwie przyznał rację, dopisując kilka rozdziałów. Te sumiennie dokonane poprawki świadczą o tym, jak ważne były dla pisarza uwagi redakcyjne w udoskonalaniu tekstu. Najważniejsze odkrycie, do jakiego prowadzą badania tekstologiczne, dotyczy jednak autorskiej rezygnacji z zamierzonego pierwotnie poematu prozą i przetransponowania jego idei w formę powieściową. Ta decyzja – będąca rodzajem kapitulacji w zmaganiach z tworzywem – świadczyła de facto o nowatorskim myśleniu Przybyszewskiego o powieści i sprawiła, że Dzieci nędzy to niezwykle ciekawy artystycznie, nowoczesny zapis stanów psychicznych. Od strony rozwiązań konstrukcyjno-narracyjnych to niewątpliwie jedna z najciekawszych powieści Przybyszewskiego. (shrink)

W artykule argumentuję, że przedstawianie przebaczenia jako jednorazowego aktu, w którym ofiara decyduje się zaprzestać żywienia urazy do krzywdziciela, jest nadmiernym uproszczeniem. W moim ujęciu przebaczenie jest wieloaspektowym i różnorodnym procesem, który może przybierać rożne formy. Wybaczenie jednostronne jest procesem godzenia się ofiary z wyrządzoną jej krzywdą, przebiegającym na płaszczyznach poznawczej i emocjonalnej, który prowadzi do postawy otwartości na krzywdziciela. Jako proces dwustronny wybaczenie jest elementem naprawy relacji krzywdziciela z ofiarą, który wymaga współpracy i wzajemnego szacunku obu zaangażowanych osób. Jeśli (...) obu osobom zależy na pojednaniu i są gotowe zaakceptować prawdę o krzywdzie, możliwe staje się przywrócenie zaufania i przezwyciężenie kryzysu w relacji. (shrink)

In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:BOOK REVIEWS 187 standing. He picks his way philosophicelly ~darough the many preludes, interludes and epilogues of the long, autobiographical poem, The Prelude. He succeeds in interpreting philosophically.Wordsworth's absorption in "the life of things" and the "immanence of the world soul." These ideas remain, it seems to me, in Wordsworth's mind as well as in.his art primarily "lyrical ballads." But Melvin Rader has given us a thoroughly intelligible account, (...) both historical and philosophical, of both Coleridge and Wordsworth as reflectiveminds, without detracting item them as artists. HERBERTW. SCHNEIDER Claremont Graduate School and Unlver~i~y Center gchelting et la R~alit~ Finis: Essai sur la Philosophic de la Nature et de l'[dentit~. By Judith E. Schlanger. (Paris: Presses Universitaires de France, 1966. Pp. 162. = Biblioth~que de Philosophie Contemporaine: Histoire de ta Philosophie et Philosophie Gfin6rale. Paper, F. 12.--) L'dtude de Judith E. Schlanger pr~se~te un bref expos6 des th~mes princ~paux de la pens~e philosophlque de Schelling en retra~ant de fa~on plus ou moius syst6matique l'itindraire spirituel de ce grand penseur qui a crd6 les fondsments spdculatifs du romantisme aIlemand. La philosophie de Schelling refl~te une ardeur,constants de recherche toujours progressive miroitant lea rythmes intimes de son articulation/~ la fois subtile et intensive. Nous allons donner en raccourci la principale ligne d'6volution de cette pens~e. L'essai de Schlanger a pour objet propre le probl~me philosophique qui rdsulte de la connexion 6troite de deux th~mes constituant les fondoments de la philosophie schellingienne, notamment le bh6me d'une philosophie concrAte qui rdcupAre intdgralement l'intuition et celui de la simultan6it6 de l'absolu et du finidans une rdalitdqui n'est constitu6e que par des totas diserAtes. Pour Schelling l'absolu n'est autre chose que la rdalitd concrete constitude par l'ensemble des totalitds individuelles et particuli6res qui sent con~ues comme dtant organiques et qui sent intelligibles, c'est-~.dire leur prdsence et leur raison d'etre coincident et ne peuvent ~tre saisiesque par l'immddiatetd de l'intuition intellectuelle et non par une rationslitd ddductive. L'absolu eat organicitd intelligibleau moyen d'un mode de connaissance intdgralement intuitif, done de rationalitd/t dvidence pleine et non de rationalitd ~t mddiation conceptuelle. L'absolu est done un total, une totalitd complexe ~ cause do ses articulations ind6finiment multiples ~tl'intdrieur. La philosophie enest la transposition aussi bien dans son d6veloppement actuel que dans l'embrassement des multiples ddterminations en un totalitarisme du savoir. L'instrument opdrationnel et cognitif capable d'61aborer cette transposition est l'intuition,la "Anschauung". En effet l'intuition joue un r61e capital dans la philosophie de Schelling. Issue directement de l'exp6rience sensible, c'est-~-dire, concrbte et individuelle, ellepermet d'englober dans l'immddiatetd d'une seule dvidence ~ la fois coner ~te et totale la coprdsence et la contemporandit6 de l'absolu et du finien une unit6 positive, non-dialectique, mais organique. Il est vrai que le scheme de l'organisme et de l'organicitd detains la pensde de ScheUing. L'absolu et le finisent en correlation organique. L'actualit6 dvidents de leur opposition manifeste leur copr~ence simultande, ce qui traduit leur unit~ absolue, sous-jacente qui a rendu possible cette opposition. La liaison effective, rdelle,empiriquement constatde des deux termes opposds leur suppose un fondement commun absolu. La dichotomie n'estpas primordiale, l'antith~sea pour support affirmatifun absolu. L'absolu est le lieu de l'identitd des opposds. C'est la coincidence immddiate entre des termes antinomiques qui d6finitl'unitd absolue. Et de cet absolu, la philosophic poss~de un savoir imm6diat, c'est-~dire absolu. II en rdsulte que l'intuitionest le principe m~me de l'intelligibilitd.Le probIAme phUosophique capital qui se pose et que Schlanger dtudie dana l'ceuvre de Schelling depuis les ddbuts de sa pensde en 1794jusqu'au moment o~1la philosophie de l'Identitd eat constitude, en 1804environ s'dnonce comme suit: La vision de l'identit6 immddiate des opposds comme forme de la rdalitd absolue pourra-t-elle s'articuler dans un savoir systdmatique et objective- 188 HISTORY OF PHILOSOPHY ment communicable de la totalit6... (shrink)

„O pełnej znajomości prawa można mówić tylko wówczas, gdy zna się prawo i wytworzone przez praktykę reguły posługiwania się nim” – pisał swego czasu Marek Zirk-Sadowski. Pogląd ten wiąże się z niezwykle istotnym sporem o kryterium poprawności dokonywanej przez sędziów wykładni prawa. Zlokalizowanie takiego kryterium wydaje się być szczególnie ważne choćby ze względu na zawartą w naszym systemie prawnym konieczność realizowania zasady trójpodziału władzy, zgodnie z którą w procesie stosowania prawa nie może dochodzić do tzw. kryptoprawotwórstwa. Celem niniejszego tekstu jest (...) zaprezentowanie wybranych koncepcji poprawności wykładni prawa oraz ich krytyka w świetle neopragmatyzmu Stanley'a Fisha, filozofa prawa oraz profesora literaturoznawstwa, którego głównym przedmiotem refleksji był problem interpretacji. Filozofia amerykańskiego neopragmatysty opiera się na dwóch koncepcjach: reader-response criticism i wspólnotach interpretacyjnych. Reader-response criticism polega na skupieniu się na afektywnym aspekcie procesu interpretacji, uznając czytelnika za kluczową instancję tego procesu; koncepcja wspólnot interpretacyjnych z kolei ma wytłumaczyć, dlaczego podmiot interpretuje w taki a nie inny sposób. Zaproponowana przez Fisha metoda pozwala uznać, że de facto jedynym możliwym kryterium poprawności wykładni są inne decyzje sędziowskie. W świetle powyższych uwag wydaje się zasadnym stwierdzenie, że podejście Fisha umożliwia pogłębienie refleksji na temat jednej z kluczowych kwestii zarówno dla praktyki jak i teorii prawniczej, tj. poprawności wykładni prawa. (shrink)

Wobec postępującego od lat procesu dyferencjacji nauk warto zadać pytanie o ich możliwą integrację. Problem ten przedstawiony zostanie na przykładzie kosmologii antropicznej. W pierwszej części artykułu opisane zostaną dwa podstawowe ujęcia kosmologii antropicznej, to znaczy mocna i słaba kosmologia antropiczna (kosmologia inflacyjna oraz kosmologia kwantowa). Następnie zostanie ona ukazana jako przykład projektu integracji nauk ewolucyjnych. W ostatniej części artykułu podjęta zostanie próba wykazania, że kosmologia antropiczna (w znaczeniu szerszym niż wcześniej opisana słaba i mocna kosmologia antropiczna) może stanowić paradygmatyczny (...) przykład nauki ewolucyjnej o najszerszym zakresie badawczym i spójnej metodzie badawczej, wspólnej dla wszystkich nauk ewolucyjnych. Będzie to zatem opis projektu badawczego, który jednoczy wszystkie nauki ewolucyjne. ------------------------- Zgłoszono: 18/04/2023. Zrecenzowano: 20/09/2023. Zaakceptowano do publikacji: 15/11/2023. (shrink)

Článek se věnuje srovnání podoby a vývoje sporu o vivisekce v Anglii a českých zemích, s důrazem na propojení protivivisekčního a ženského hnutí. První část textu na pozadí rozvoje medicíny popisuje okolnosti vzniku sporu a cestu, která vedla k přijetí první legislativy regulující experimenty se zvířaty. Druhá část představuje postoj F. P. Cobbeové, která je nejvýraznější ženskou postavu v tomto sporu. Třetí část mapuje situaci v českých zemích a nabízí důvody, které vysvětlují, proč se u nás v dané době organizované (...) protivivisekční hnutí nezformovalo. Autorka tvrdí, že klíčovou roli sehrálo pozitivní vnímání vědců, které pramenilo z jejich zapojení do procesu národního obrození. V poslední části textu jsou pak představeny názory na vivisekci dvou postav českého ženského hnutí na počátku 20. století, P. Moudré a E. Vozábové. Autorka ukazuje, že v dané době argumenty, které líčily experiment v medicíně jako nepotřebnou a neužitečnou metodu bádání, již nemohly být přesvědčivé. (shrink)

Artykuł jest próbą konceptualizacji procesu przekształcania się rzeczywistości człowieka pod wpływem rozwoju technologii cyfrowych. Ich wzrastająca obecność w codziennym życiu doprowadziła do zatarcia granic między tym, co wirtualne, a tym, co realne. Proces ten postępuje, w wyniku czego można mówić o przekształceniu się ludzkiej rzeczywistości w bimodalną hybrydę. Jest to efektem, z jednej strony, procesu przenikania tego, co charakterystyczne dla realności, do rzeczywistości wirtualnej, z drugiej – procesu łączenia się wirtualności i realności w jednym bycie (tzw. hybrydyzacja (...) bimodalna. (shrink)

O mundo contemporâneo é o do exílio e não o da pátria, o da errância e não o do lugar. Razão pela qual nosso tempo foi denominado de “século breve”, em que os acontecimentos e os desaparecimentos de modos de vida e valores são acelerados, não permitindo o repouso para constituição de uma memória reparadora. Exílio, expatriamento e dispersão espacial são, pois, o emblema das migrações forçadas por guerras, perseguições políticas e diferentes formas de conflito, que produzem a “nostalgia do (...) inteiramente outro” diante da “vida mutilada”. Assim, a diferença entre duas figuras: a da viagem e a da partida, a odisseia e o êxodo, uma que vive no horizonte de um retorno, outra que anseia por uma pátria que não existe mais. A viagem contemporânea para uma terra de exílio tem algo de enigmático, pois populações inteiras atravessam os mares, assombradas pelos naufrágios e pela incerteza da chegada ou do encontro de um não lugar. Herdeiro problemático de um duplo trauma – o do extermínio dos judeus europeus durante o nazismo e, simultaneamente, o da expulsão dos palestinos de sua terra com a criação do Estado de Israel – Edward Saïd, um dos mais importantes intelectuais palestinos, refletiu sobre a questão da identidade em situações de exílio e estranhamento cultural, procedendo a uma genealogia do sentimento de desorientação, desrealização e perda de si que o exílio produz. Pois se, antes, cada um de nós tem o conforto de paisagens conhecidas, o aconchego do mundo entre os seus, o país estrangeiro representa a passagem do conhecido ao desconhecido, significa o enfrentamento de um incerto acolhimento, com incompreensões, desprezo e hostilidade do lugar a que se chegou. Reunindo, assim, sua formação de scholar em literatura nos Estados Unidos e de musicólogo e pensador geopolítico, Edward Saïd refletiu sobre a construção de um Oriente pelo Ocidente, pelo medium de escritores nos quais há a personagem fantasmada do Outro. (shrink)

Potrzeba uzasadnienia zdań w sensie logicznym pŀynie z faktu, iż uznają one swą funkcją stwierdzenia zachodzenie stanu rzeczy, wyznaczonego przez ich sens, i to zachodzenie niezależne od nich samych, a zarazem jako twory czysto sygnitywne (językowe) nie są zdolne pokazać bezpośrednio tego zachodzącego stanu rzeczy.Uzasadnienie pośrednie przez odwoŀanie się do innych zdań, które tymi samymi cechami się odznaczają i same z natury swej wymagają uzasadnienia, nie może być nigdy definitywne i jako takie domaga się uzupeŀnienia przez uzasadnienie “bezpośrednie”.Uzasadnienie bezpośrednie może (...) być uzyskane jedynie w aktach bezpośredniego doświadczenia, tzn. w aktach, w których przedmiot poznania jest dany samoosobiście.Należy odróżnić dwa rozumienia “uzasadnienia”:uzasadnienie “ontyczne”: jest nim zachodzący niezależnie od zdaniastan rzeczy zgodny w swej zawartości, formie i sposobie zachodzenia z tym, jakim go wyznacza uzasadniane zdanie. Uzasadnienie w tym znaczeniu jestbytową podstawą prawdziwości zdania i przez swe zachodzenie konstytuuje tę prawdziwość. Każdy sąd prawdziwy jest ipso facto w tym znaczeniu “uzasadniony”, a każdy w tym znaczeniu uzasadniony jest prawdziwy, ale “być prawdziwym” i “stanowić podstawę prawdziwości” zdania to dwie różne, choć przynależne do siebie sprawy.“Uzasadnienie” w rozumieniu pewnejoperacji poznawczej (“uzasadniania”) wykazuje zachodzenie stanu rzeczy będącego podstawą ontyczną prawdziwości pewnego zdania.Uzasadnianie przez odwoŀanie się do tzw. “doświadczenia” dokonuje się przy jednostkowych zdaniach kategorycznych a zarazem empirycznych przez odwoŀanie się do odpowiedniego spostrzeżenia zewnętrznego lub wewnętrznego, w którym przedmiot oznaczony przez przedmiot zdania uzasadnianego dany jest a zarazem spostrzeżony w cesze przypisywanej mu w danym zdaniu. Jednakże samo to spostrzeżenie nie wystarcza, trzeba bowiem dokonać na podŀożu tego spostrzeżenia przedjęzykowo przebiegającej predykacji, która dopiero prowadzi do utworzenia odpowiedniego zdania. Stwierdzenie tożsamości sensu zdania uzasadnianego i zdania utworzonego w procesie uzasadniania na podstawie wymienionych czynności poznawczych jest końcową fazą procesu, w którym dany sąd jednostkowy kategoryczny staje się empirycznie uzasadniony.W końcowej części artykuŀu omówiono szereg trudności, jakie przy uzasadnianiu sądów wzmiankowanego typu się nasuwają. (shrink)

Celem artykułu jest analiza procesu twórczego Hansa Christiana Andersena. Autorka skupia się na wczesnych latach twórczości pisarza, a następnie zestawia je z dojrzałym okresem jego twórczości. Zwraca uwagę na problemy z interpretacją utworów tłumaczonych oraz pokazuje pojawiające się w nich różnice na podstawie rożnych zakończeń Królowej Śniegu. Następnie analizuje, na czym, w jaki sposób i przy użyciu jakich środków pisał Andersen. W części poświęconej dziennikom pisarza analizuje cele i aspiracje Andersena oraz sposób, w jaki zapisy z podróży przekładają się (...) później na zapis literacki. W kolejnej części przedstawia proces twórczy widziany oczyma samego pisarza oraz jego krytyków. We wnioskach końcowych podkreśla silną sensualność utworów Andersena, związki z językiem mówionym oraz towarzyszące baśniopisarzowi pod koniec życia przekonanie, że udało mu się dobrze wykorzystać dar, który otrzymał od Boga. (shrink)

W publikacji przedstawiono wyniki badań, których celem było uzyskanie odpo­wiedzi na pytanie: jak oceniają studenci przebieg procesu kształcenia w uczelni i ja­kie zgłaszają propozycje zmian do tego procesu? Badania prowadzono w 1992 roku wśród studentów ostatnich lat studiów Wy­działu Rolniczego, Zootechnicznego oraz Mechanicznego Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Prowadzone badania wykazały, że opi­nie studentów na temat procesu kształcenia były bardzo krytyczne, zgłaszane przez nich propozycje zmian dotyczyły zarówno treści, jak i organizacji procesu. Dowiodły, iż stu­denci są zainteresowani (...) wprowadzenieniem zmian, a ich opinie powinny być uwzglę­dnione w doskonaleniu procesu kształcenia. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie twórczości Pawła Jaszczuka, który dzięki swoim dokonaniom stał się reprezentatywny, zarówno dla literatury kryminalnej, jak i dla środowiska Warmii i Mazur. Od wielu lat pisze powieści kryminalne, przyczyniając się do rozwoju odmian gatunku, a jednocześnie korzystając z tej formy, porusza ważne współcześnie tematy. W jego utworach widać także przebieg pewnego procesu: rozpoczynając od narracji historycznej, w której ważne miejsce pełniła przeszłość, coraz częściej zabiera głos w sprawie teraźniejszości i jej wyznaczników: dominacji polityki w życiu, rozprzestrzeniania (...) się kultury masowej, rozpadu rodziny czy wszechobecnego ageizmu. Przedstawienie jego powieści kryminalnych ma wykazać, że w jego metodzie twórczej z jednej strony widoczna jest tendencja do eksponowania tematów związanych z przeszłością, a z drugiej strony mechanizm łączenia narracji historycznej z wątkami popkulturowymi. (shrink)

W ramach poetyckiej twórczości Tadeusza Różewicza, jego skłonność do unikania zamkniętej formy wierszy, zmieniając i proponując ich w różnych tomach w celu odnowienia ich znaczeń, zauważono i szeroko badano. To, co jednak wymaga je­szcze dogłębnego przestudiowania, to proces twórczy dotyczący jego niepublikowanych prac, takich jak szkice przygotowawcze przechowywane w jego archiwum. Krytyka genetyczna jest cennym kluczem do odkrycia procesu twórczego Różewicza, a także niektórych aspektów jego poetyki, które w publikowanych utworach pozostają dość zamglone. W niniejszym artykule chciałabym przeanalizować rękopisy (...) jednego wiersza z _Płaskorzeźby_, czyli _Do Piotra_. Wśród najważniejszych cech tych szkiców znajdują się liczne cytaty biblijne, które ujawniają religijny sposób odczytywania poematu, który całkowicie zanika w wydanej formie _Do Piotra_. Z analizy tych szkiców można dostrzec także interesujące powiązania z innymi wierszami _Płaskorzeźby_, odsłaniające znacznie głębszy poziom interpretacji całego tomu. (shrink)

Některá „opravná“ hnutí dneška uvažují o možnosti vrátit se k původní lidské instinktivitě. Chtějí se tím vymanit ze současné kultury, kterou chápou jako člověka traumatizující. Toto úsilí je možné podrobit kritice pomocí teorie současné nesoučasnosti, teorie plastické a elastické fáze evoluce a teorie koevoluce genů a kultury. Můžeme tak stanovit „elastické synchronie“ v nás (např. pomocí teorie axiální transformace či teorie procesu civilizace), které chápeme jako ustanovené určitou somatizací kulturní evoluce, a „elastické synchronie“ vně nás, které mají povahu kulturních (...) institucí. Napětí mezi lidskou „přirozeností“ a kulturou je tak vždy nutné interpretovat ve smyslu vzájemného působení těchto dvou druhů elastických synchronií. Koncepce „elastické synchronie“ je propojena s obecnou sémiotickou (triadické pojetí znaku) a biosémiotickou teorií. Jsou zvažovány různé způsoby dědičné fixace (somatizace) výsledků kulturního vývoje (koevoluce genů a kultury; vliv kultury na selekci genů; epigenetická fixace; vtištění v raných fázích postnatální ontogeneze) a způsoby jejich sociokulturní institucionalizace. Pojednávají se noetické, sociálně ontologické a individuálně psychologické důsledky takto vzniklých elastických synchronií. Je rozlišen radikální a zmírněný kulturní konstruktivismus. Autor při tom vychází z nominalistického stanoviska. (shrink)

Zamisao ovog rada je prikazati sadržaj dvaju dokumenta. Riječ je o Lošinjskoj izjavi – za Hrvatsku bez GMO-a i Manifestu Kršćanskog akademskog kruga naslovljenom U službi čovjeka i zajednice. Prikaz ide smjerom upućivanja na važne točke svakog dokumenta, kao i na neke njihove sličnosti i podudarnosti. U tom procesu potrebno je istaknuti najvažnije probleme i okolnosti u kojima su ti dokumenti nastali. Ovdje je potrebno naznačiti teorijske oslonce za pozicije, te ranije dokumente ili dosege na koje ovi dokumenti referiraju. (...) Možemo istaknuti da svi problemi prikazani u oba dokumenta imaju zajednički nazivnik u problematici razvoja demokracije i civilnog društva, jačanju kojih smjeraju i spomenuti dokumenti.Central idea of this paper is to present the contents of two recent documents which have appeared in Croatia. This documents are Lošinjska izjava – za Hrvatsku bez GMO-a and Manifest of Kršćanski akademski krug titled U službi čovjeka i zajednice. Aim of this review is to point out some important dimensions of each of two documents and to show resemblance and correspondence in some of given dimensions. In this process it is important to emphasize most important problems and circumstances in which these documents were made. We can point out that both of these documents have central position in promoting democracy and growth of civil society. This is probably the most important task in many political activities in contemporary society. (shrink)

U obraćenju i životu svetog Augustina veliku je ulogu odigrala ljubav prema filozofiji. Toliko je značajan njezin utjecaj na njegov životni tijek da se čak govorilo o dva obraćenja: jedno na filozofiju, drugo na kršćanstvo. Ako bi bilo pretjerano govoriti o dva obraćenja, jer se radilo o istom procesu u kojem je filozofija odigrala značajnu ulogu u Augustinovu boljem razumijevanju kršćanstva, ipak se ne može zanijekati važnost filozofije u njegovoj intelektualnoj formaciji. Ako mu je kršćanstvo predstavljalo puninu, onda mu (...) je filozofija predstavljala značajnu dionicu puta, pridonoseći jasnijem poimanju Boga, te razumijevanju mnogih filozofskih pitanja koja do tada nije shvaćao .Iz Augustinova se iskustva vidi da filozofija s jedne strane podrazumijeva, a s druge budi želju za znanjem i povećava žeđ za spoznajom . No, ne bilo kakvom, već spoznajom istine, radi čega Augustin polemizira protiv akademika onoga vremena koji su pali u skepticizam. Svaka spoznata istina, po Augustinu, čovjeka upućuje na okretanje prema vlastitoj nutrini, te na hod prema Istini, koja, osim što se objavljuje kroz proces spoznaje kao Logos, pomaže čovjeku objavljujući se utjelovljenjem, čime postaje vidljiva i opipljiva. Upravo filozofija u prvom trenutku daje Augustinu najsnažniji poticaj da se podigne iz blata nemorala, površnosti i lagodnog života, svjestan da ne može osjetiti čistoću istine ukoliko sama sebe ne očisti, kao što su uostalom držali filozofi platonske i neoplatonske tradicije. Zapaljen žarom za filozofskom spoznajom i slašću koju u njemu ostavlja okus istine, odlučuje se na moralno življenje, podlažući život radikalnoj promjeni koja ga preporađa i usmjeruje njegov život novim pravcem. Rastvarajući jedra filozofije vjetru Duha Božjega i objave, usmjeruje svoju lađu u sigurnu luku vjere, odlučujući potom cijeli svoj život posvetiti izučavanju filozofije u krugu najbližih prijatelja, tvoreći čak svojevrsnu filozofskomonašku zajednicu.Ukoliko je to prvo razdoblje Augustinova života obilježeno ljubavlju prema filozofiji onda se razdoblje nakon obraćenja ne može razumjeti ukoliko se nema pred očima hermeneutiku ljubavi. Cjelokupna Hipončeva misao biva prožeta »filozofijom ljubavi«, čime integrira dimenziju ljubavi u filozofiju kao njezin bitni dio, što nije bio slučaj klasične grčke filozofije. Ovakav je velik korak mogao napraviti samo zahvaljujući kršćanskoj objavi koju shvaća kao nužnu pomoć da čovjek ne skrene s puta istine u pogrešku i zabludu. Shodno tome, Augustin prihvaća Boga ne samo kao vrhovno dobro ili kao jedno, poput uglednih filozofa svoga vremena, već ga prvenstveno spoznaje kao ljubav, koja jedina daje obrazloženje stvaranja i odgovore o smislu ljudskog postojanja.Love of philosophy played a major role in St. Augustine’s conversion and life in general. The influence of philosophy on the course of his life was so vital that it could even be said that he converted twice – first to philosophy, then to Christianity. If, however, it is an exaggeration to talk of two conversions since the two processes are but one, in which philosophy played a key role in Augustine’s better understanding of Christianity, the importance of philosophy in his intellectual development can, nevertheless, not be denied. If, for St. Augustine, Christianity represented fullness, then philosophy epitomised a crucial segment of his path contributing both to a much clearer conception of God and an understanding of many philosophical questions, which he had not understood up to then .St. Augustine’s experience reveals that philosophy, on the one hand, implies and, on the other, arouses one’s desire for knowledge, as well as augments one’s thirst for insight . Not just any insight but insight into truth, due to which St. Augustine polemicised against his contemporary scholars who fell for and into scepticism. According to St. Augustine, each understood truth directs man to turn to his very own inner being, and to take the path leading to the Truth, which – besides unveiling itself as Logos through the process of understanding – helps man, disclosing itself through embodiment, with which it becomes both discernible and tangible. It is precisely philosophy that provides St. Augustine with the most powerful and timely stimulus to rise from and above the filth of immorality, superficiality and an easy life, aware that he cannot experience the purity of truth unless he cleanses himself first, which is, after all, what the traditions of both Platonism and Neo-Platonism claim. Burning with desire for philosophical insight and the delight that the taste of truth leaves him with, he decides to live morally while radically changing his life and thus becoming re-born and directed towards a new course. Hoisting the sails of philosophy before the winds of the Spirit of God and the revelation, St. Augustine guides his vessel into the safe harbour of faith, deciding to devote his entire life to the study of philosophy in the company of his closest friends, thus creating a philosophicalmonastic community of its kind.If the pre-conversion years of St. Augustine’s life are distinguished by his love of philosophy, then the post-conversion years of his life cannot be understood without the hermeneutics of love. His entire thought is imbued with the »philosophy of love«, with which he integrates the dimension of love into philosophy as its essential segment, which was not the case with classic Greek philosophy. He could take this giant step only owing to Christian revelation, which he holds to be a necessary help to man, preventing him from deviating from the path of truth to the path of error and misconception. Accordingly, St. Augustine does not only accept God as the supreme good or as one, as many reputable philosophers of his time do, but primarily understands Him to be love, which is the only concept capable of providing justification of creation and answers to the questions of the meaning of human existence. (shrink)

W studium dokonano rekonstrukcji i analizy procesu pisania dwóch opowiadań Włodzimierza Odojewskiego (1930–2016) powstałych w latach 1976–1993. Autor bada bruliony (rękopisy i maszynopisy) przechowywane w archiwum pisarza na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu. Praca nad dokumentacją genezy opowiadań odbywa się przy pomocy narzędzi zaproponowanych przez francuskich genetyków tekstu (P-M. de Biasi, J. Bellemin Noël) i amerykańskiego badacza J. Bryanta (pojęcie płynnego tekstu /fluid text/). Analiza dotyczy wybranych skupisk zmian w brulionach utworów Odojewskiego – redakcje tytułu, początkowych (...) akapitów, a także skreślenia, poprawki, uzupełnienia. Punktem dojścia studium jest stwierdzenie, że toku długotrwałego aktu twórczego pisarz dąży do konstrukcji, które w sposób maksymalnie precyzyjny oddają niuanse stanów psychicznych bohaterów oraz scenerii akcji opowiadań. Akt twórczy w wykonaniu Odojewskiego jest przykładem niestabilności pisania, którego efektem są kreacje płynnych postaci. (shrink)

Izvorni pojam obrazovanja kao centralni pojam pedagogije ne razumijeva se kao znanje o nekom biću, ili pak o nekom procesu ili činjenju, već kao sebeznanje ovog bića ili činjenja u slobodnom subjektu. Tek refleksija znanja u sebe samo jest ono što može istinski obrazovati, za razliku od svakog funkcionalnog, heteronomnog »obrazovanja« za izvanjske svrhe. Slobodan subjekt jest tek onaj subjekt koji je u punom smislu autonoman, tj. u mogućnosti samoodređivanja iz slobode. Rad će pokušati razmotriti odnos pojma obrazovanja spram (...) pojma »slobodnog vremena« kao vremenovanja istinskog subjekta te razvidjeti mogućnosti sprege i razilaženja ovih pojmova u njihovoj biti, te na fenomenalnoj razini u području sustava odgoja i obrazovanja. Namjeravano izlazište rada utoliko nije »obrazovanje u slobodnom vremenu« u kontekstu pretpostavljene dihotomije slobodno-radno vrijeme, kao niti »obrazovanje za slobodno vrijeme«, već »obrazovanje kao obrazovanje slobodnog subjekta u za taj proces primjerenim ustanovama«. (shrink)

Este escrito presenta una discusión relativa a la posibilidad de que memorias individuales provenientes desde diversos contextos nacionales, esto es, separadas por distancias tanto físicas como políticas, y reunidas por una temática más o menos próxima como la vivencia del muy amplio fenómeno del vagabundaje (o la situación de calle, como tiende a denominársele hoy en día), puedan constituir o constituirse en memoria colectiva dadas sus características en común. Ejercicio crítico bibliográfico sobre el particular, en la práctica también lo es (...) respecto a las formas convencionales de escritura ensayística, al adoptar el más contemporáneo formato del correo electrónico; esto a propósito de la incidencia que la comunicación virtual y las tecnologías asociadas a la Internet han abierto a la memoria y la identidad, al actuar como su cotidiano difuminador/recreador. (shrink)

O tym, że nauka polega na rozwiązywaniu problemów, pisało już wielu autorów. Jednak kto rozwiązuje owe problemy? Jakie mechanizmy wykorzystuje się w tym celu? Odpowiedź na te pytania nie jest wcale oczywista. Kiedy spojrzymy na standardową wizję nauki, łatwo dostrzeżemy w niej opowieść, w której główne role odgrywają jednostki dokonujące przełomowych odkryć. Jest to historia gigantów, którzy wyznaczają nowe ścieżki rozwoju ludzkości - historia, która jest zarazem heroiczna i sentymentalna. Jednocześnie jest to wizja, która zakłada, że nauka to praca przede (...) wszystkim (jeżeli nie wyłącznie) intelektualna. Problem w tym, że ta wizja w żaden sposób nie przystaje do funkcjonowania współczesnej nauki. Jak zatem to wszystko działa? Jaka jest rola jednostki w procesie naukowym? Jakie funkcje pełnią czynniki społeczne i materialne? Jak rzeczywiście wygląda praktyka rozwiązywania problemów? To pytania, od których wychodzi autor pracy "Modele, artefakty, kolektywy". Książka ta jest oryginalną próbą syntezy współczesnych studiów nad nauką i technologią. Autor rozpoczyna od klasycznych podejść filozoficznych Thomasa Kuhna i Ludwika Flecka, rekonstruuje najważniejsze elementy socjologii wiedzy naukowej, by przejść do współczesnych antropologicznych i kognitywnych analiz praktyk badawczych. Efektem jest nie-heroiczna i nie-sentymentalna wizja nauki, w której kluczowe role odgrywają kolektywny wymiar procesu badawczego oraz interakcje uczonych z elementami ich materialnego środowiska - zarówno skomplikowanymi instrumentami laboratoryjnymi, maszynami obliczeniowymi, jak i prozaicznymi przedmiotami codziennego użytku. (shrink)

Niniejszy artykuł traktuje o możliwościach i powinnościach procesu nauczania fonetyki na polskich uczelniach wśród studentów germanistyki. Zważywszy na bardzo dobrą podstawę poprawnej wymowy, jaką jest korzystna baza artykulacyjna Polaków, jak też rónorodność metod, które powinny być stosowane podczas uczenia fonetyki, nie ulega wątpliwości, że studenci są w stanie sprostać bardzo wysokim wymaganiom stawianym przez wykładowców. Zawarta w artykule baza pojęciowa jest jedną z metod, które winno się wykorzystywać, aby osiągnąć rzeczony cel. A zatem obok nader świadomej artykulacji niemieckich głosek (...) na zajęciach fonetyki na kierunku germanistyki jest również miejsce dla dwóch kolejnych zdecydowanie bardziej praktycznych metod. Chodzi tu oczywiście o metodę werbo-tonalną oraz metodę zmierzającą do automatyzacji jedynie okazyjnie poprawnie artykułowanych głosek. (shrink)

Arthura Kaufmanna filozofia prawa wyrasta przede wszystkim z neokantyzmu aksjologicznego reprezentowanego przez „późnego” Gustava Radbrucha, którego uważał on za najważniejszego ze swych nauczycieli, oraz z hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera. W późniejszym okresie znaczący wpływ na Kaufmanna wywarł Charles S. Peirce, którego pracami posiłkował się opracowując problematykę analogii (wiążąc ją z opracowanym przez Pierca zagadnieniem abdukcji) oraz ontologii relacji. Niektóre wątki poglądów Kaufmanna nawiązują do egzystencjalizmu Karla Jaspersa oraz antropologii Karla Löwitha. Obecne są także inspiracje tomistyczne i arystotelesowskie. Jest to filozofia (...) prawa o charakterze maksymalistycznym. Kaufmann wpisuje się w sięgającą starożytności tradycję uprawiania filozofii, w której stawia się pytania o całość; filozofia pyta o to, co to jest "byt w ogóle", byt "w całości"; filozofia prawa stawia pytania o to, co to jest prawo "w całości", prawo "w ogóle" . Podejmuje wprost fundamentalne zagadnienia należące do zasadniczych dziedzin filozoficznych – epistemologiczne, ontologiczne, etyczne, nie stroniąc także od zagadnień z zakresu logiki. Uprawiana przez niego filozofia ma charakter systemowy, co sprawia, że jej zrozumienie zakłada ujęcie całości propozycji. Sam Kaufmann uważa, że systemy filozofii prawa należą już do historii, jednak ta uwaga jest o tyle jedynie trafna w odniesieniu do niego samego, że jego filozofia prawa – w zgodzie z jego deklaracjami – nie zmierza do „gotowych rozwiązań” konkretnych kwestii prawnych, ale zmierza do ukształtowania pewnego sposobu refleksji nad prawem. Jego koncepcja jest ważnym głosem w sporze klasycznego pozytywizmu z koncepcjami niepozytywistycznymi. Za prawo w pełnym tego słowa znaczeniu uznaje konkretne rozstrzygnięcie, co niewątpliwie łączy jego podejście z amerykańskim realizmem prawnym. Rekonstruowana przez Kaufmanna struktura procesu „urzeczywistniania” prawa, dokonywana w kontekście i na użytek kultury prawnej typu kodeksowego, kontynentalnego, uwyraźnia obecność elementów typowych dla kultury prawa precedensowego –wnioskowanie od przypadku do przypadku. Jednocześnie za istotny problem każdego porządku normatywnego uznaje uogólnienie. Jest to znamienny teoretyczny wyraz narastającej świadomości współwystępowania obok siebie zasadniczych elementów każdego z tych typów kultur prawnych. Kaufmann trafnie dostrzega, że w konkretnym rozstrzygnięciu są obecne elementy normatywne wykraczające poza to, co jest zawarte w aktach normatywnych. Podobnie jak Ronald Dworkin, Kaufmann wskazuje, że dokonujący rozstrzygnięcia, czy tego chce, czy nie, „stosuje” szereg elementów normatywnych spoza aktów normatywnych. Analizy prowadzą do wniosku, że propozycja Kaufmanna zawodzi, gdy przechodzi on do ontologicznych uogólnień, przede wszystkim przez brak uwzględnienia w swych podstawach takich punktów odniesienia, które są zewnętrzne wobec badanego procesu „urzeczywistniania” prawa. To, czym jest osoba, determinowane jest systemem prawnym i kulturą, w której prawo funkcjonuje. Przy takim ujęciu Kaufmann nie osiąga jednego z ważnych celów, do którego zmierzał, nie wskazuje kryteriów pozwalających stwierdzić, czy stopniowa – dokonywana zgodnie z odkrytymi przez hermeneutykę filozoficzną wymaganiami poprawnego rozumienia – zmiana normatywnego sensu systemu prawnego zmierza ku „ustawowemu bezprawiu”, czy też nie. (shrink)

Ugledni mislitelji hermeneutičke filozofije Wilhelm Dilthey i Hans-Georg Gadamer okarakterizirali su Matiju Vlačića Ilirika kao klasika hermeneutičkog pristupa filozofiji. Taj sud dodatno dobiva na snazi jer su Dilthey i Gadamer okarakterizirani kao pristaše relativističke hermeneutike, dok je Vlačić inzistirao na adekvatnom razumijevanju i interpretiranju teksta. Uzevši u obzir da je za Vlačića ključno pravilo bilo da tekst treba tumačiti sukladno njegovu imanentnom smislu, razradio je dvije interpretacijske maksime, skop i hermeneutički krug, presudne za daljnji razvoj i konstituiranje hermeneutike kao metode (...) razumijevanja, dok ga se po našemu sudu istodobno može smatrati i anticipatorom načela blagonaklonosti. Za objašnjenje složenog hermeneutičkog odnosa cjeline i dijelova teksta, Vlačić je kombinirao induktivno-sintetičku i deduktivnu metodu. Taj odnos predstavlja zahtjevan proces provedbe hermeneutičkog kruga u kojem je na djelu primjena modela koherentnosti istine u heurističkom postupku razumijevanja. Drugim riječima, radi se o postupnoj rekonstrukciji smisla teksta. Tijekom tog eksplanativnoga procesa postaje razvidno da je značenje pojedinih dijelova i manjih tematskih cjelina razumljivo tek iz strukture i kompozicije cjeline teksta i da postupna induktivno-sintetička rekonstrukcija smisla teksta pretpostavlja primjenu deduktivne analize. Nadalje, u heurističkom procesu iščitavanja teksta nužno je provjeriti kako se konzistentnost pojedinih odlomaka i cjelina teksta koherentno uklapa u širu cjelinu, a interpretacijske maksime, skop i hermeneutički krug, pritom se ispostavljaju kao pouzdan organon u heurističkom procesu razumijevanja i objašnjenja teksta. U tom kontekstu je Vlačićev hermeneutički zahtjev za adekvatnom rekonstrukcijom smisla usporediv s načelom blagonaklonosti kako ga razumijeva Donald Davidson, postavljajući ga kao jedan od osnovnih pojmova svoje filozofije. Naime, Vlačić polazi od pretpostavke razložnosti govora i argumentacije, što podrazumijeva mogućnost hermeneutičke rekonstrukcije teksta i njegovog adekvatnog razumijevanja. Davidson je također, pomoću teorije triangulacije, pokušao pokazati kako objektivni svijet u jeziku komunikacije postaje intersubjektivni svijet razumijevanja i uvažavanja, čime zapravo želi pokazati da je naše razumijevanje izvanjskog svijeta uvjetovano zajedničkim sustavom znanja i modelom komuniciranja koji nikada ne može imati individualistička obilježja jer, jednostavno, participiramo u zajedničkom svijetu. Davidsonov koncept triangulacije na novi način je obilježio model hermeneutičke čestitosti koji je već zagovarao predstavnik prosvjetiteljske hermeneutike Georg Friedrich Meier. S obzirom na to da se problem antirealističkog pristupa ne može riješiti pozivanjem na kruti hermeneutički realizam ili objektivizam, ono što tekstom želimo pokazati jest da bi hermeneutiku, za razliku od npr. Rortyja, trebalo shvatiti kao interpretacijski konsenzus struke koji je uspostavljen u okvirima akademske zajednice. To je u skladu sa stavovima Paula Lorenzena, koje je u, pogledu akademskog konsenzusa s obzirom na interpretativnost, slijedio i Jürgen Habermas u izradi svoje teorije komunikativnog djelovanja. (shrink)

STRESZCZENIE Opracowanie zmierza do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czym – z punktu widzenia struktury procesu wykładni i struktury wchodzących w grę wartości konstytucyjnych – różni się ograniczanie wolności i praw w ramach stosowania „zwykłych środków konstytucyjnych”, od ograniczania wolności i praw dopuszczalnego w stanach nadzwyczajnych. Podjęta zostaje problematyka dotyczącą kwestii materialnych, a poza zakresem rozważanych zagadnień pozostają kwestie dotyczące formalnych warunków dopuszczalności ograniczeń, jak publiczne ogłoszenie zagrożenia czy możliwość wprowadzania ograniczeń w aktach podustawowych. Stawiane tezy są polemiczne wobec poglądów, (...) że zawieszenie wolności lub praw jest skrajnym typem ograniczania i następuje wtedy, gdy wolności czy prawa „już nie ma”, lub że zawieszenie zakłada ograniczenie istoty wolności lub prawa. Okazuje się, że można sensownie mówić o zawieszaniu wolności lub praw także wówczas, gdy są one ograniczane w niewielkim tylko stopniu. Ponadto, możliwe jest zawieszanie, które nie prowadzi do ograniczenia istoty wolności lub prawa. Argumentuje się, że istotą zawieszania wolności lub praw w stanach nadzwyczajnych jest zakwestionowanie podstawowego ich przymiotu, jakim jest – uznawana w prawie międzynarodowym – nienaruszalność „całych” poszczególnych praw człowieka, która jest czymś innym od nienaruszalności ich istoty. Przy okazji prowadzona jest refleksja teoretycznoprawna nad zagadnieniem zawieszania wolności lub praw. Zawieszenie okazuje się czymś istotnie różnym od czasowej utraty mocy obowiązującej przepisów dotyczących wolności czy praw. Ich ciągłe obowiązywanie znajduje wyraz, na przykład, w zasadzie proporcjonalności mającej zastosowanie do zawieszanych wolności lub praw. -/- Extraordinary Measures and Restrictions of Constitutional Freedoms and Rights ABSTRACT The study aims to answer the question on the difference between limitation of freedoms and rights in ordinary situations and their suspension (derogation) when extraordinary measures are introduced. This question is considered from the point of view of the structure of the interpretation process and the structure of the constitutional values. Consideration is given to issues relating to material aspects. However, issues relating to formal conditions for the admissibility of restrictions, such as public announcement of a threat or the possibility of introducing restrictions in sub-statutory acts, are not examined. The theses put forward are critical of the view that suspension of freedoms or rights is an extreme type of limitation and a freedom or a right "is no longer there", and of the view that suspension presupposes violation of the essence of freedom or right. It can be argued that it makes sense to talk about the suspension of freedoms or rights also when they are only slightly restricted. Moreover, it is possible to suspend a freedom or a right without violating their essence. It is argued that suspension of freedoms or rights leads to questioning of their basic characteristic that is their inviolability as recognized in international law. However, this inviolability of freedoms or rights is something different from the inviolability of their essence. In terms of the theory of law, the suspension of freedoms or rights turns out to be something significantly different from the temporary loss of the binding force of the respective provisions. Their continued validity is reflected, for example, in the application of the principle of proportionality to the suspended freedoms or rights. (shrink)

Text se zabývá Latourovým pojetím překladu. Poukazuje na některé epistemologické problémy, které vyplývají ze zohledňování překladu jako předmětu zájmu. Tyto problémy lze redukovat na otázku, zda se na výsledné podobě překladu podílí jen poznávající subjekt, nebo také studovaná skutečnost. Podle způsobu řešení této otázky lze rozlišit mezi lingvistickým a nelingvistickým přístupem. Latourovu snahu o systematičtější vymezení překladu lze chápat jako odklon od lingvistické tradice ve prospěch nelingvistických forem podílejících se na vymezení programu epistemologického obratu. V textu jsou v tomto směru (...) diskutovány především problémy redukcionismu, asymetrie, zobecněné symetrie, aktérství a role badatele ve výzkumném procesu. V Latourově perspektivě tento proces není záležitostí fakticity, nýbrž ontologické politiky, v níž dochází k vyjednávání o tom, co činí svět reálným. (shrink)

Práce se zabývá filosofickou analýzou vědeckého výzkumu, kterou v polovině minulého století provedla botanička Agnes Arberová. Její koncepce je cenným příspěvkem k otázce kontextu vzniku vědeckého objevu a procesu jeho zdůvodnění v biologických disciplínách. Ve stati se pokusím doložit, že její úvahy mají ráz v zásadě fenomenologický, a proto bude její koncepce interpretována na pozadí úvah Maurice Merleau-Pontyho o tělesné povaze smyslů. Taková interpretace napovídá, že Arberová ve shodě s Merleau-Pontym uvažuje o fenoménech nikoli jako o objektech, které lze (...) zkoumat odděleně, nýbrž nám představuje fenomenální pole, v němž se fenomény vyjevují v souvislosti s předcházející zkušeností. Orientace v předmětu výzkumu lze vnímat jako otázku rovnováhy, jíž badatel výzkumem aktivně vyhledává. (shrink)

This article first of all attempts to assess the proposals of 2006–2007 to amend Poland’s Constitution, aimed mostly at strengthening constitutional protection of unborn human life. Parliamentary work on this proposal begins with the submission of the Deputy’s bill on amendment of the Constitution, published in the Sejm Paper No. 993 of September 5, 2006, and ends with a series of votes at the 39th sitting of the Sejm of the fifth term of office, held on April 13, 2007, on (...) which it was decided not to adopt any amendment. In the course of the legislative process, several modifi cation were offered not only to Article 38 concerning protection of life, but also to Article 30 dealing with dignity as a source of rights. Each of these proposals had drawbacks, including inter alia: the lack of a definite period of protection or entitlement to dignity, resulting in the decreased protection in relation to issues concerning euthanasia; the application of new categories granting a specific status to unborn human life; specifying the standards for protection by means of legislative acts ranking lower than a constitution, resulting in the transfer of life protection into the sphere of regulation of ordinary legislation. The most conducive for strengthening of the protection of unborn human life, even if not free of imperfections, was an amendment of Article 30 proposed by the Committee in the following wording: “The inherent and inalienable dignity, conferred on the person from the moment of conception, shall be a source of freedoms and rights of persons and citizens. It shall be inviolable; the respect and protection thereof shall be the obligation of public authorities.” From the rejection of the proposals it is diffi cult to draw conclusions that are vital for interpretation of the existing provisions. However, a conclusion that the intention of the authors of the constitution was not to strengthen the constitutional protection of life is not legitimate, mostly because of their doubts about formal correctness of the proposed amendments (when deciding to reject them), particularly the doubts about legal consequences of their adoption. -/- Streszczenie Zasadniczym celem opracowania jest próba całościowej oceny propozycji nowelizacji Konstytucji RP mającej miejsce w latach 2006-2007, zmierzającej przede wszystkim do wzmocnienia konstytucyjnej ochrony życia człowieka przed narodzeniem. Prace parlamentarne nad analizowaną nowelizacją otwiera poselski projekt ustawy o zmianie Konstytucji zawarty w druku sejmowym 993 z dnia 5 września 2006 (projekt wpłynął do Sejmu 7 września); zamyka seria głosowań na 39 posiedzeniu Sejmu V kadencji, dnia 13 kwietnia 2007 roku; głosowań, które przesądziły o niewprowadzeniu żadnych zmian. W trakcie procesu legislacyjnego proponowano szereg formuł, zmieniających nie tylko art. 38 dotyczący ochrony życia, ale także art. 30, który dotyczy godności jako źródła praw. W zasadzie wszystkie zgłoszone propozycje posiadały wady, wśród których najważniejsze to: brak domknięcia okresu ochrony lub przysługiwania godności, skutkujący obniżeniem ochrony w kwestiach związanych z eutanazją; stosowanie nowych kategorii, prowadzące do nadania specyficznego statusu człowiekowi przed narodzeniem; określanie standardu ochrony za pośrednictwem aktów o randze niższej od konstytucji, prowadzące do przesunięcia ochrony życia przed narodzeniem w sferę ustawodawstwa zwykłego. Z punktu widzenia celu, jakim było wzmocnienie konstytucyjnej ochrony życia człowieka przed narodzeniem i wzmocnienie jego pozycji prawnej, najlepsza, choć nie pozbawiona usterek, była zaproponowana przez Komisję zmiana brzmienia art. 30 prowadząca do formuły: „Źródłem wolności i praw człowieka i obywatela jest przyrodzona i niezbywalna godność człowieka, przynależna mu od chwili poczęcia. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.”. Na podstawie odrzucenia propozycji zmian trudno wyciągać wnioski istotne dla interpretacji aktualnie obowiązujących przepisów; wniosek, że ustrojodawca nie chciał wzmocnienia konstytucyjnej ochrony życie nie jest prawomocny, przede wszystkim ze względu na – istotne w procesie podejmowania decyzji o odrzuceniu propozycji zmian – wątpliwości, co do formalnej poprawności formułowanych propozycji, w tym wątpliwości co do konsekwencji prawnych ich przyjęcia. (shrink)

Tato studie recenzuje knihu: Charles CAMIC - Neil GROSS - Michèle LAMONT, Social Knowledge in the Making. Chicago: University of Chicago Press, 2011, a zasazuje ji do kontextu současných úvah o proměnách výzkumné praxe sociálních věd, akademické kultury, stylů myšlení a psaní. Pokouší se analyzovat v knize ohlašovaný „obrat k praxi" a ukazuje, nakolik samotné výzkumné praktiky v sociálních vědách ovlivňuje neexistence „standardních" forem, způsobů či stylů bádání. Detailně jsou představeny rovněž výchozí myšlenky takzvané „nové" sociologie idejí, jež stojí v (...) pozadí celého projektu analýzy sociálních praktik projevujících se v procesech „produkce, evaluace a aplikace" sociálního vědění. Jako klíčová se ukazuje potřeba nově promyslet samotnou koncepci „profesionalizované" sociální vědy, jež byla v dřívějším vývoji odmítnuta jako morálně i prakticky neudržitelná, neboť s demokratizací výzkumného procesu a proměnou vztahu mezi sociálními vědami a jejich publikem se stále zřetelněji projevuje, že s odklo- nem od konceptu profesionální sociální vědy se veřejná irelevance sociálního vědění spíše stále více prohlubuje. (shrink)

Wśród kluczowych wyzwań rozwojowych Polski na początku XXI wieku znajdują ograniczanie negatywnych efektów procesu starzenia się społeczeństwa oraz wzrost kapitału społecznego obywateli, ich umiejętności współpracy przy rozwiązywaniu problemów w różnych sferach życia społecznego i gospodarczego. Artykuł przybliża łączną analizę tych zagadnień w odniesieniu do kształtowania kapitału społecznego ludzi starych. Kolejno omówione zostają podstawowe pojęcia wykorzystywane w dyskursie o aktywizacji społecznej osób starszych, założenia kształtowania współczesnych wielopoziomowych polityk publicznych w tym zakresie oraz typologie przykładowych rozwiązań na rzecz budowy zasobów kapitału (...) społecznego. ** Among the key development challenges at the beginning of 21st century in Poland are reducing negative effects of an ageing population and increasing the social capital of citizens, their ability to work together to solve problems in various areas of social and economic development. Article brings analysis of these issues in relation to shaping older people social capital. Consecutively discussed are: the basic terms used in the discourse of social activation of the elderly, the assumptions of modern multi-level shaping of public policies in this area as well as typologies of sample solutions for building social capital resources. (shrink)

Language and imagination play a prominent role in Merleau-Ponty’s early reflections on literature. The “literary use of language” is opposed to usual or ordinary language, and it is also assigned the task of rejuvenating the latter. Merleau-Ponty is here openly inspired by Saussure and more secretly by Bergson. Poetic language is said to effect a coherent deformation of a linguistic code and to liberate signifiers from their subordination under a subjective meaning that directly refers to external objects. Literature also illustrates, (...) in exemplary fashion, the creative power of imagination and the effective force of fictions. This is where the discussion with Sartre comes into the picture. The article explores, in particular, what personal identity and the meaning of real facts owe not only to language but also to the imagination of possibilities. It further investigates the different notions of truth that apply to literary works of art. Literature is also shown to undermine the conception of the relation between fact and meaning, actuality and possibility, reality and fiction, truth and semblance in terms of dual oppositions. Most importantly, literary fictions and narratives can make a real change in the life of writers and readers by unfolding their unrealized personal potentialities, by refining their emotional sensibility, and by distancing them from themselves. In all this, an imaginative mode of ‘projection’ plays a central role. Le langage et l’imagination jouent un rôle de premier plan dans les réflexions de Merleau-Ponty sur la littérature. « L’usage littéraire du langage » est opposé au langage usuel ou ordinaire, et la tâche lui est également dévolue de rajeunir ce dernier. Merleau-Ponty s’inspire ouvertement de Saussure et plus secrètement de Bergson. Le langage poétique est dit effectuer une déformation cohérente du code linguistique et libérer les signifiants de leur subordination à une signification subjective qui réfère directement aux objets externes. La littérature illustre également, de manière exemplaire, la puissance créatrice de l’imagination et la force effective de la fiction. Ici la discussion avec Sartre entre en jeu. Mon article explore en particulier ce que l’identité personnelle et la signification des faits réels doit non seulement au langage, mais également à l’imagination des possibilités. Il discute également les différentes notions de vérité qui s’appliquent aux oeuvres d’art littéraires. Je montre aussi que la littérature empêche de concevoir comme des oppositions duelles les relations entre fait et signification, actualité et possibilité, réalité et fiction, vérité et vraisemblance. Par dessus tout, les fictions et narrations littéraires peuvent provoquer de réels changements dans la vie des écrivains et des lecteurs en déployant leurs potentialités personnelles non réalisées, en affinant leur sensibilité émotionnelle et en se distanciant d’eux-mêmes. Dans tout cela, le mode imaginatif de la projection joue un rôle central.Linguaggio e immaginazione rivestono un ruolo centrale nelle prime riflessioni di Merleau-Ponty sulla letteratura. L’“uso letterario del linguaggio” viene opposto al linguaggio ordinario o quotidiano e al primo viene inoltre assegnato l’incarico di rinnovare il secondo; in questo, Merleau-Ponty si ispira apertamente a Saussure e, in modo meno manifesto, a Bergson. Il linguaggio poetico è ritenuto in grado di imprimere una deformazione coerente a un determinato codice linguistico e di liberare i significanti dalla loro subordinazione a un significato soggettivo che si riferisce direttamente a oggetti esterni. La letteratura, inoltre, illustra in modo esemplare il potere creativo dell’immaginazione e la forza effettiva della finzione letteraria. È qui che entra in gioco la discussione con Sartre. Questo articolo esplora, in particolare, ciò che l’identità personale e il significato dei fatti reali debba non solamente al linguaggio, ma anche all’immaginazione delle possibilità; indaga inoltre le diverse nozioni di verità che possono essere applicate all’opera d’arte letteraria. L’articolo mostra poi come la letteratura possa mettere in discussione il carattere di opposizione binaria della relazione tra fatto e significato, attualità e possibilità, realtà e finzione, verità e verisimiglianza. In maniera significativa, le finzioni e le narrazioni letterarie possono cambiare la vita di scrittori e lettori svelando le loro potenzialità personali irrealizzate, raffinando la loro sensibilità emotiva e ponendoli a distanza da se stessi. In tutto questo, una modalità immaginativa di “proiezione” svolge un ruolo di primaria importanza. (shrink)

En los procesos de identificación social muchas veces la valoración del pasado resulta fundamental. La existencia objetiva de esa valoración ha propiciado que distintos actores sociales, en diferentes momentos históricos, hayan hecho uso del pasado en la estructuración de las ideologías que sustentan los procesos de identificación y, en consecuencia, sus propios proyectos políticos. Es decir, los mitos políticos están compuestos manifiestamente de dos componentes básicos. Por un lado, consisten en la así llamada política simbólica y por el otro lado, (...) son parte de la memoria colectiva. Es por esto que los mitos se enfrentan con las bases mismas del proyecto de modernidad, quizás la razón por la cual sea la politología la disciplina de las ciencias sociales que menos los ha estudiado. La utopía andina, el mahdi o el doceavo imán, el emperador alemán oculto y dormido y el bolivarianismo, constituyen algunos estos mitos políticos. (shrink)

La connaissance est traditionnellement envisagée comme un processus mettant en rapport un sujet et un objet. Le processus peut être doublement orienté selon que l'on considère la réception de l'information par l e sujet, ou la représentation de l'objet qui peut avoir différentes modalités, parmi lesquelles je compte l'assertion de quelque chose quant à l'objet. Je schématise ces deux orientations de la façon suivante: I = K1 R = K2Prendre connaissance d'un manuel de mathématiques, être ébloui par une lumière vive, (...) n'est pas identique à résoudre un problème de mathématiques, ou à savoir que la voiture qui vient en face n'a pas mis ses feux de croisement. Il y a bien lieu de distinguer deux types de connaissances: K1 et K2; je ne me préoccuperai pas de la question générale de l'identité des éléments de chacune et j'utiliserai les mêmes symboles S et O. (shrink)

Tematyka prepozytury szpitalnej w Zebrzydowicach jest ściśle związana z osobą Mikołaja Zebrzydowskiego, który w 1599 roku ufundował w rodowej siedzibie szpital dla 12 weteranów wojskowych, przede wszystkim dla tych, którzy należeli do bractwa żołnierskiego świętego Michała Archanioła założonego przez wojewodę w 1596 roku. W jego zamierzeniu przebywający tam chorzy mieli otrzymać odpowiednią opiekę zarówno dla ciała, jak i dla duszy, dlatego też zarząd przytułku oraz troskę o potrzeby pacjentów zostały powierzone miejscowemu proboszczowi, który był zarazem prepozytem tegoż szpitala. Z czasem (...) okazało się, iż takie rozwiązanie nie zadowalało fundatora i ostatecznie zdecydował on o przekazaniu tego dzieła braciom bonifratrom, których sprowadził do Zebrzydowic z Krakowa w 1611 roku. W niniejszym artykule został ukazany jeden z etapów procesu poszukiwania lepszego sposobu na zarządzanie równocześnie fundacją i parafią, który Zebrzydowski spróbował wcielić w życie już w 1601 roku. Niepublikowany dotąd dokument biskupa Bernarda Maciejowskiego z 3 sierpnia 1601 roku, oblatowany w aktach czynności biskupa krakowskiego (edycja wraz z tłumaczeniem w aneksie), wprowadzał rozwiązanie dążące do utrzymania prepozytury kosztem miejscowej parafii, zaś osobą łączącą obie jednostki administracyjne miał być od tej pory prepozyt, a nie proboszcz. Dokument ten stanowi zarazem ciekawy przykład współpracy biskupa ze szlachtą w sprawach kościelnych, co było niezwykle istotne w ówczesnym systemie zależności pomiędzy kolatorami miejscowego kościoła a biskupem ordynariuszem, odpowiedzialnym za całość życia kościelnego na terytorium zarządzanej przez siebie diecezji. (shrink)

La escritura a dúo en ciencia establece un “tercer espacio” entre trabajar y publicar solo y hacerlo grupalmente. Reduce el aislamiento, apoya la motivación y aporta seguridad para tomar riesgos. Más influidos por las peculiaridades institucionales que les dan marco que los dúos de escritura de otra índole, en el orden de su constitución, los distingue estar conformados por investigadores de la misma o distinta disciplina. En este proceso conjunto se disponen, obtienen y comparten recursos intelectuales y materiales con la (...) meta primera de generar y comunicar conocimiento científico, por lo que la publicación científica es su principal output. Establecemos sus fases en la secuencia investigación/escritura/corrección-publicación, que describimos según un abordaje de tipo procesual. El mismo nos permite poner de relieve el interjuego de factores de tipo psicológico y sociológico, metodológico y técnico, e institucional y ético. (shrink)

Comment les objets matériels persistent-ils à travers le temps ? Qu'est-ce que cela veut dire qu'un objet change tout en étant un et le même ? Peut-il y avoir un monde sans temps ? Le temps s'écoule-t-il même si rien ne change ? Et, le temps lui-même, qu'est-ce que c'est ? Consiste-t-il seulement en l'instant présent, ou le passé et le futur existent-ils également ? Est-il possible de voyager dans le temps ? Quelles propriétés le temps doit-il avoir pour permettre (...) le voyage dans le temps ? Est-il possible de changer le passé ? Ce volume recueille des traductions inédites de textes issus de la philosophie du temps des XXe et XXIe siècles. Ces contributions de R. M. Adams, Jiri Benovsky, David Braddon-Mitchell, Michael Dummett, Graeme Forbes, Mark Heller, Paul Horwich, Robin Le Poidevin, David Lewis, D. H. Mellor, Sydney Shoemaker, Theodore Sider, J. J. C. Smart, W. V. O. Quine, et Peter Van Inwagen offrent des manières différentes de réagir à ces interrogations (et bien d'autres encore). Elles permettent ainsi au lecteur de découvrir la richesse des débats contemporains en philosophie du temps. On découvre ici une variété de notions, d'arguments et de théories, telles que l'endurantisme, le perdurantisme, le relationnisme et le substantialisme, mais également d'importantes considérations en ce qui concerne la causalité, l'identité, le changement, ou encore l'analyse de similarités entre le temps et l'espace. Le problème du voyage dans le temps se voit consacrer une section spéciale dans ce volume, car il a ceci de particulièrement intéressant : il sert de cas limite offrant la possibilité de tester les théories et de soulever de nombreuses questions philosophiques sur la nature du temps et du monde. (shrink)

Mišljenje koje ukazuje na značenje posrednika u procesu spoznaje jednim svojim dijelom ulazi u područje gnoseologije. Probijajući se do biti promišljanoga, te odstranjujući ono što pripada posrednicima u procesu spoznaje, ovo je mišljenje dijelom i svojevrsna »proširena hermeneutika «. Proučavajući napredovanje spoznaje o posredovanosti same spoznaje, te napredovanje iskustva u kontekstu medija posredovanja, ovo je mišljenje i svojevrsna fenomenologija. Sabirući u sebi teorijsko, praktičko i poetičko, filozofija medija želi biti mišljenje koje nije određeno slikom, gramatikom, pojmom, kontekstom, performanceom, (...) psihologijom nastupa, tehnologijom – ali sve to želi imati u sebi sačuvano i nadvladano. Transmisija znanja više nije samo stvar riječi. Nakon lingvističkog obrata i ikoničkog obrata, sve smo bliže shvaćanju da je i jednom i drugom obratu u osnovi bio medijski obrat. (shrink)